درسهای برگزیده قرآن

"لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَى ذَلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ"

سوره مائده، آیه ۸۲
مسلما، دشمن ترین مردم با مومنان را یهود و مشرکان، خواهی یافت و نزدیکترین دوستان به مومنان راکسانی می یابی که می‌گویند: « ما نصارا هستیم» ؛ این به دلیل آن است که میان آنها ، افرادی عالم و تارک دنیا هستند وآنها (برابر حق) تکبر نمی‌ورزند.

🖋مقدمه:
خداوند متعال ، برای هدایت بندگان خاص خود و برای هموار کردن زمینه تعالی و برداشتن موانع کمال، مکرر به موانع رشد توجه می دهد . یکی از موانع ، دشمنانی هستند که رشد اسلام و مسلمانان را بااهداف خود ناسازگار می بینند چنان که در سوره های متعدد به خصومت دشمن قسم خورده انسان توجه داده است. (قال فبعزتک لاغوینهم اجمعین ) در آیه مورد بحث هم ، به دشمنی یهود – به عنوان دشمنان سرسخت اسلام که با تمام وجود ، مقابل اسلام می ایستند – توجه داده است تا مسلمانان خطر آنها را مدنظر داشته باشند و فریب آنها را نخورند.

واژه ها

یهود: به « یهودا» منسوب است که از فرزندان حضرت یعقوب بوده و بعد از آن ، به بیشتر بنی اسرائیل ، یهودی اطلاق شد.
نصارا: منسوب است به آبادی های ناصره و نصری و نصران از سرزمین فلسطین که نزدیک شهر الخلیل است . چون حضرت مسیح ع درآنجا سکنی داشت . پیروان آن حضرت را نصاری و مسیحیین گفتند.
قسیسین : عالم نصارا – کشیش(جمع قسیس)
رهبان: عابدان نصارا – (جمع راهب از ماده رهب)

📌نکات تفسیری
۱-علل دشمنی یهود با اسلام چیست؟
یهود مردمی هستند که خود را از دیگران برتر دانسته و برای خود ارزش ویژه ای نزد خداوند قائل اند. آیه (و قالوا لن تمسنا النارالا ایاما معدوده) و آیات مشابه آن ، به این موضوع توجه می دهد . همین خود بینی،عامل نوعی نژاد پرستی در آنها شده است تا آنجا که ادعای مالکیت بر همه جهان را دارند.
دومین صفت بارز یهود، این است که بر دنیا حریص اند (ولتجدنهم اخرص الناس علی حیاه ومن الذین اشرکوا ) قرآن، آنان را در حرص و دنیاگرایی ، همتای مشرکان می داند که منکر معاد هستند و زندگی را درهمین دنیا خلاصه می دانند.
با توجه به این دو صفت ،می توان دلیل دشمنی آنها با اسلام را (اشد الناس عداوه) دریافت.
مخالفت اسلام با اندیشه های نژاد پرستانه و دنیاگرایانه آنها، ملاکهای ارزش گذاری را بین انسانها متحول کرد و تقوا و انسانیت انسان ها را با بیان (ان اکرمکم عندالله اتقاکم) و دنیاگرایی را با (متاع الدنیا قلیل) زیرپا نهاد . پا زیر پا نهاده شدن این اندیشه ها ، صاحبان آنها که می توانستند زیر چتر اندیشه های غیر نژادپرستانه و دنیا گرایانه بیاسایند. بدترین دشمنان اسلام شدند.
یهودیان قرن جدید هم خوی نژادپرستی را از آنها به ارث برده و دنیاخواهی آنها جهان را به آتش کشیده است و با همین اندیشه ها ، با اسلام و مسلمین دشمنی دیرینه دارند.
۲-علت نزدیکی ودوستی مسیحیان معاصر پیامبر ص بامسلمانان؟
در این آیه شریف، به سه علت اشاره شده است :
الف) وجود عالمانی بین آنها، که همانند دانشمندان دنیا پرست یهود ، درکتمان حقیقت کوشش نداشتند.
ب) وجود رهبان ها و تارکان دنیا که درست در نقطه مقابل یهودیان حریص گام بر می داشتند. اینان هر چند گرفتار انحرافاتی بودند ، در جایگاهی بهتر ازیهود قرارداشتند.
ج) خضوع آنها برابرحق و عدم تکبر آنان نیز علت سوم است در حالی که اکثریت یهود ، به سبب خودبینی و نژاد پرستی از قبول آئین اسلام سرباز می زدند.
باید توجه داشت به واسطه این سه سبب ، مسیحیان صدر اسلام، (اقربهم موده للذین آمنوا) معرفی شدند. هر زمان این صفات در بین مسیحیان باشد (اقربهم موده) خواهند بود و اگر این صفات درآنها نباشد ، نزدیکی و دوستی آنان با مسلمانان نیز وجود نخواهد داشت.
خلاصه اینکه نزدیک تر بودن مسیحیان به مسلمانان ، به صورت مطلق نیست بلکه مشروط به وجود شرایطی است که با وجود آنها ، آنان به مسلمانان نزدیک ترند و در صورت نبود آن شرایط مسیحیان با دیگران در این باره تفاوتی ندارند.
۳-فلسفه بیان دوستی ها و دشمنی ها
در ایه علاوه بر آنچه در مقدمه ذکر شد ، خداوند متعال به پیامبر اعظم خود و مسلمانان توجه می دهد که دراهداف تبلیغی خود ، نوک پیکان تبلیغ خود را به سوی افرادی بگیرند که از آنان ، بیشتر امید اثرپذیری دارند مانند پیروان حضرت مسیح که خیلی زودتر زیر چتر اسلام در می آیند چنانکه پادشاه حبشه در برخورد با مسلمانان ، تحت تأثیر اسلام قرار گرفت و مسلمانان را در پناه مملکت خویش جای داد.

📢پیام ها
۱-دشمنی یهود با مسلمانان ، تاریخی و ریشه دار است (لتجدن اشد الناس عداوه)
۲-اگر علم و عبادت و اخلاق ، به هم پیوند خورد، انسان حق گرا می شود تعصب را کنار می گذارد و جامعه خود را هم به صلاح می کشاند (ذلک بان منهم قسیسین و رهبانا)
۳-در قرآن ، تعصب نابجا جایگاهی ندارد و از علمای سایر ادیان که خدا ترس و با انصاف باشند ، منصفانه تمجید میکند (ذلک بان منهم قسیسین و رهبانا)
۴-در روابط خارجی جامعه اسلامی بایداولویت ها مدنظر باشد (لتجدن اشد ... اقربهم موده )
۵-ضرورت شناسایی روحیات پیشوایان مذاهب و ادیان و مورد ملاحظه قرار دادن آن در روابط با آنها (ذلک بان منهم قسیسین و ... )

🗄منبع: تفسیر همراه