تلاوت تصویری
ترجمه صوتی نمایشی
"برگرفته از نرم افزار فاخر طنین وحی تولید مرکز خدمات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان"
تفسیر مختصر آیات ۱۸۱ تا ۱۸۶ سوره آل عمران (صفحه ۷۴)
(آیه ۱۸۱)- شأن نزول:
این آیه و آیه بعد در باره توبیخ و سرزنش یهود نازل شده است. پیامبر صلّى اللّه علیه و آله نامه اى به یهود «بنى قینقاع» نوشت و در طى آن، آنها را به انجام نماز و پرداخت زکات، و دادن قرض به خدا (منظور از این جمله انفاق در راه خداست که براى تحریک حد اکثر عواطف مردم از آن چنین تعبیر شده است) دعوت نمود.
فرستاده پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به خانه اى که مرکز تدریس مذهبى یهودیان بود و بیت المدارس نام داشت وارد شد، و نامه را به دست «فنحاص» دانشمند بزرگ یهود داد، او پس از مطالعه نامه، با لحن استهزا آمیزى گفت: اگر سخنان شما راست باشد، باید گفت: خدا فقیر است و ما غنى و بى نیاز! زیرا اگر او فقیر نبود، از ما قرض نمىخواست! به علاوه محمد صلّى اللّه علیه و آله معتقد است، خدا شما را از رباخوارى نهى کرده، در حالى که خود او در برابر انفاقها به شما وعده ربا و فزونى مى دهد! ولى بعدا «فنحاص» انکار کرد چنین سخنانى را گفته باشد در این موقع این دو آیه نازل گشت.
تفسیر:
در این آیه مى گوید: «خدا سخن کفرآمیز آنان (یهود) را که گفتند: "خداوند فقیر است و ما غنى هستیم" شنید»
بنابراین، انکار آنها بیهوده است، سپس مى گوید: نه تنها سخنان آنها را مى شنویم «بلکه همه آنها را خواهیم نوشت و (همچنین) به قتل رسانیدن پیامبران را به ناحق» مى نویسیم.
ثبت و حفظ اعمال آنها براى این است که روز رستاخیز آن را در برابر آنها قرار مى دهیم «و مى گوییم اکنون نتیجه اعمال خود را به صورت عذاب سوزان بچشید»
(آیه ۱۸۲)- در این آیه مى افزاید: «این عذاب دردناک (که هم اکنون، تلخى آن را مى چشید) نتیجه اعمال خود شماست، این شما بودید که به خود ستم کردید، خدا هرگز به کسى ستم نخواهد کرد»
اصولا اگر امثال شما جنایتکاران، مجازات اعمال خود را نبینید و در ردیف نیکوکاران قرار گیرید، این نهایت ظلم است و اگر خدا، چنین نکند «بِظَلَّامٍ» (بسیار ظلم کننده) خواهد بود.
(آیه ۱۸۳)- شأن نزول:
در مورد نزول این آیه و آیه بعد نقل شده: جمعى از بزرگان یهود به حضور پیامبر صلّى اللّه علیه و آله رسیدند و گفتند: تو ادعا مى کنى که خداوند تو را به سوى ما فرستاده و کتابى هم بر تو نازل کرده است، در حالى که خداوند در تورات از ما پیمان گرفته است به کسى که ادعاى نبوت کند، ایمان نیاوریم مگر این که براى ما حیوانى را قربانى کند و آتش (صاعقه اى) از آسمان بیاید و آن را بسوزاند اگر تو نیز چنین کنى ما به تو ایمان خواهیم آورد، این دو آیه نازل شد و به آنها پاسخ گفت.
تفسیر:
بهانه جویى یهود - یهود، براى این که از قبول اسلام، سر باز زنند، بهانه هاى عجیبى مى آوردند از جمله همان است که در شأن نزول، به آن اشاره شد، آنها مى گفتند: «خداوند از ما پیمان گرفته که دعوت هیچ پیامبرى را نپذیریم، تا براى ما قربانى بیاورد که آتش، آن را بخورد»
سپس مى افزاید: در پاسخ این بهانه جوییها به آنها «بگو: گروهى از پیامبران بنى اسرائیل پیش از من آمدند و نشانه هاى روشنى با خود آوردند و حتى چنین قربانى براى شما آوردند اگر راست مى گویید چرا به آنها ایمان نیاوردید و چرا آنها را کشتید» اشاره به زکریا و یحیى و جمع دیگرى از پیامبران بنى اسرائیل است که به دست خود آنان به قتل رسیدند.
(آیه ۱۸۴)- در این آیه خداوند پیامبر خود را دلدارى مى دهد، مى فرماید:
«پس اگر (این بهانه جویان) تو را تکذیب کنند (چیز تازهاى نیست) رسولان پیش از تو (نیز) تکذیب شدند»
«در حالى که آن پیامبران، هم نشانه هاى روشن و معجزات آشکار با خود داشتند» «و هم نوشته هاى متین و محکم و کتاب روشنى بخش آورده بودند»
(آیه ۱۸۵)- قانون عمومى مرگ!
این آیه نخست اشاره به قانونى مى کند که حاکم بر تمام موجودات زنده جهان است و مى گوید: «تمام زندگان خواه و ناخواه روزى مرگ را خواهند چشید»
گر چه بسیارى از مردم مایلند، که فناپذیر بودن خود را فراموش کنند، ولى این واقعیتى است که اگر ما آن را فراموش کنیم، آن هرگز ما را فراموش نخواهد کرد.
سپس مى گوید: بعد از زندگى این جهان، مرحله پاداش و کیفر اعمال شروع مى شود «و شما پاداش خود را بطور کامل در روز قیامت خواهید گرفت»
سپس اضافه مى کند: «کسانى که از تحت تأثیر جاذبه آتش دوزخ دور شوند و داخل در بهشت گردند، نجات یافته، و محبوب و مطلوب خود را پیدا کرده اند»
گویا دوزخ با تمام قدرتش انسانها را به سوى خود جذب مى کند، و راستى عواملى که انسان را به سوى آن مى کشاند جاذبه عجیبى دارند. آیا هوسهاى زود گذر، لذات جنسى نامشروع، مقامها و ثروتهاى غیر مباح، براى هر انسانى جاذبه ندارد؟! در جمله بعد بحث گذشته را تکمیل مى کند، مى گوید: «و زندگى دنیا چیزى جز تمتع و بهره بردارى غرورآمیز نیست»
مهم این است که جهان ماده و لذات آن هدف نهایى انسان قرار نگیرد، و گر نه استفاده از جهان ماده و مواهب آن به عنوان یک وسیله براى نیل به تکامل انسانى، نه تنها نکوهیده نیست، بلکه لازم و ضرورى مى باشد.
(آیه ۱۸۶)- شأن نزول:
هنگامى که مسلمانان، از مکّه به مدینه مهاجرت نمودند و از خانه و زندگى خود دور شدند مشرکان دست تجاوز به اموال آنها دراز کرده و به تصرف خود در آوردند.
و به هنگامى که به مدینه آمدند، در آنجا گرفتار بدگویى و آزار یهودیان مدینه شدند، مخصوصا یکى از آنان به نام کعب بن اشرف شاعرى بدزبان و کینه توز بود که پیوسته پیامبر و مسلمانان را به وسیله اشعار خود هجو مى کرد، حتى زنان و دختران مسلمان را موضوع غزل سرایى و عشقبازى خود قرار مى داد. خلاصه کار وقاحت را به جایى رسانید که پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به ناچار دستور قتل او را صادر کرد، و به دست مسلمانان کشته شد.
تفسیر:
از مقاومت خسته نشوید-
این آیه در حقیقت هشدار و آماده باشى است به همه مسلمانان که گمان نکنند حوادث سخت زندگى آنها، پایان یافته و یا مثلا با کشته شدن کعب بن اشرف، شاعر بدزبان و آشوب طلب، دیگر ناراحتى و زخم زبان از دشمن نخواهند دید، نخست مى فرماید: «شما در جان و مالتان مورد آزمایش قرار خواهید گرفت»
در جمله بعد مى گوید: «بطور مسلم در آینده از اهل کتاب (یهود و نصارى) و مشرکان سخنان ناراحتکننده فراوانى خواهید شنید»
سپس قرآن به وظیفهاى که مسلمانان در برابر این گونه حوادث سخت و دردناک دارند اشاره کرده و مى گوید: «اگر استقامت به خرج دهید، شکیبا باشید، و تقوى و پرهیزکارى پیشه کنید، این از کارهایى است که (نتیجه آن روشن است و لذا) هر انسان عاقلى باید تصمیم انجام آن را بگیرد»
تقارن «صبر» و «تقوا» در آیه گویا اشاره به این است که بعضى افراد در عین استقامت و شکیبایى، زبان به ناشکرى و شکایت باز مى کنند، ولى مؤمنان واقعى صبر و استقامت را همواره با تقوا مى آمیزند، و از این امور دورند.
منبع: برگزیده تفسیر نمونه
